Aithris Bhliadhnail air Plana Nàiseanta nan Eilean 2023

Leas-Àrainneachd agus Bith-thèarainteachd

Amas ro-innleachdail 8 - Gus piseach a thoirt air leas àrainneachdail agus gus dèiligeadh ri tèarainteachd àrainneachdail

Gealltanas 8.1 Dìon bith-iomadachd nan eilean

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

Tha Aithisg Plana Nàiseanta nan Eilean 2022 a’ toirt cunntas air sreath de phròiseactan a tha a’ cumail taic ris a’ ghealltanas seo aig an àm seo agus a chumas orra a’ toirt taic do bhith-iomadachd eileanach san àm ri teachd.

Ann an 2023, thug Sgeama Gnàth-shìde Àiteachais-àrainneachdail (AECS) taic do stiùireadh fearainn mar a leanas:

Gnèithean air an Oir

’S e com-pàirteachas air a stiùireadh le NàdarAlba a th’ ann an Gnèithean air an Oir a bhios ag obair còmhla ri seachd buidhnean glèidhteachais eile gus am bi trithead ’s a seachd de na gnèithean cladaich is eileanach a tha ann an cunnart seasmhach san àm ri teachd A bharrachd air a bhith a’ dèanamh glèidhteachais gu dìreach, tha am prògram ag obair le coimhearsnachdan ionadail gus diofar chothroman a thoirt dhaibh a bhith an sàs ann a bhith a’ dìon na fiadh-bheatha sònraichte aca. Tha e cuideachd a’ cruthachadh dhòighean ùra airson co-obrachadh le com-pàirtichean às dèidh beatha a’ phròiseict.

Bidh Gnèithean air an Oir ag obair thairis air seachd raointean pròiseict gus naoi planaichean lìbhrigidh multi-taxa a lìbhrigeadh. Tha na gnèithean prìomhachais uile gu mòr an eisimeil àrainnean cladaich is eileanach agus a’ gabhail a-steach raon farsaing de thaxa. Tha iad a’ gabhail a-steach: an steàrnan, an steàrnag chumanta, an steàrnan beag, na h-ialtagan cumanta, agus ialtagan Daubenton, an seillean-mòr buidhe, dealan-dè nam boglaichean, an gorman beag, ceithir gnèithean de leòmann bùrnaid, an t-sòbhrach Albannach agus am mogairlean-bachlach bàn.

Tha sgioba de dh’Oifigearan Pròiseict agus Oifigearan Com-pàirteachaidh aig a’ phrògram a tha stèidhichte ann an sgìrean a’ phròiseict. Thòisich lìbhrigeadh tràth ann an 2023 agus leanaidh e gus am Màrt 2027. Tha Gnèithean air an Oir gnìomhach ag obair ann an ceithir sgìrean eileanach – Sealtainn, Arcaibh, na h-Eileanan Siar agus Earra-Ghàidheal is na h-Eileanan a-staigh – a bharrachd air a’ Chosta a Tuath, an costa an ear agus Linne Shalmhaigh. Tha Species on the Edge a’ faighinn £4.2 millean bho Mhaoin Dualchais a’ Chrannchuir Nàiseanta agus uile gu lèir, tha buidseat aca de chòrr is £6.5 millean. Am measg an luchd-maoineachaidh eile tha Riaghaltas na h-Alba, Bunait Esmee Fairbairn agus Urras Dulverton.

Sgeamaichean geòidh

Tha àite cudromach aig eileanan na h-Alba ann a bhith a’ cumail taic ri cruinneachadh de gheòidh imrich a tha a’ geamhrachadh air sgàth ’s gu bheil iad suidhichte air an t-slighe-adhair eadar-nàiseanta. Ann an àiteachan far a bheil geòidh ri imrich ag adhbharachadh milleadh mòr air àiteachas, tha sgeamaichean riaghlaidh an sàs. Tha seo a’ gabhail a-steach Ìle, Colla, Tiriodh, Uibhist agus Walls a Deas.

Is urrainn geòidh ghlasa milleadh àiteachais adhbharachadh cuideachd, gu sònraichte ann an sgìrean croitearachd. Tha Riaghaltas na h-Alba agus NàdarAlba air taic a thoirt do dh’iomairtean gus an àireamh de gheòidh-ghlasa ann an Tiriodh, Colla, Uibhist, Leòdhas, Na Hearadh agus Arcaibh a lùghdachadh.

Tha buidseat de chòrr is £1 millean ann aig an àm seo airson stiùireadh geòidh, gu sònraichte anns na h-eileanan. Tha NàdarAlba air taic-airgid a thoirt do phròiseactan a tha a’ cur aghaidh air Cnatan Mòr nan Eun a thug buaidh mhòr air àireamhan geòidh ann an Ìle.

Sgeama Stiùiridh nan Iolairean-mara

Tha aontaidhean an sàs tro Sgeama Stiùiridh nan Iolairean-mara (SEMS) gus taic a thoirt do mhanaidsearan fearainn aig a bheil duilgheadasan le iolairean-mara a tha a’ creachadh stoc. Ged a tha poileasaidh nàiseanta ann airson iolairean-mara, tha tòrr aca sna h-eileanan – gu h-àraidh Muile, an t-Eilean Sgitheanach agus na h-Eileanan Siar. Ann an 2023, bha 120 Tuathanachas, Croitean no Clubaichean Stoc Chaorach ann an àiteachan eileanach a’ faighinn taic bhon SEMS (74 tacan san Eilean Sgitheanach is Ratharsair, 19 ann am Muile, 11 ann an Leòdhas is na Hearadh, 8 ann an Uibhist is Beinn na Faoghla, dà an urra ann an Eige, Ìle, Barraigh agus Lios Mòr).

Cathag dhearg-chasach– Ìle agus Colbhasa

Chùm NatureScot air a’ toirt biadh a bharrachd do cathagan dearg-chasach òga air spirisean sònraichte ann an Ìle is Colbhasa. B’ e seo a’ chiad bhliadhna a ghabh eòin Cholbhasa ris a’ bhiadhadh, rud a tha eòin ann an Ìle air a bhith a’ dèanamh fad iomadh bliadhna. Tha sgrùdaidhean a’ sealltainn gur e na tha ri fhaighinn de bhiadh anns a’ chiad mhìosan às dèidh do dh’eòin a bhith ag itealaich am factar as cudromaiche ann a bhith mairsinn tron chiad bhliadhna. Ann an 2022 agus 2023, chlàraich NatureScot cathagan dhearg-chasach bliadhna agus dà bhliadhna a dh’aois a mhair tron gheamhradh agus tha sinn an dòchas gum bi na h-eòin seo nam pàirt den t-sluagh briodachaidh a dh’aithghearr. Tha a’ mhòr-chuid de thuathanasan a tha a’ toirt taic do làraichean neadachaidh is cladaich fo stiùireadh, le taic bho aontaidhean riaghlaidh AECS no NàdarAlba. Tha atharrachadh ann an cò a tha a’ fuireach ann an tuathanachasan agus co leis a tha iad air mì-chinnt adhbharachadh a thaobh riaghladh cuid de làraichean airson cathagan dearg-chasach san àm ri teachd. Tha NatureScot a’ toirt comhairle do na custamairean seo mu riatanasan riaghlaidh agus na sruthan maoineachaidh a tha rim faighinn.

Maoin Ath-bheothachaidh Nàdair

Tha sgeamaichean farpaiseach Maoin Ath-nuadhachadh Nàdair (NRF) air còrr is £16 millean a thoirt seachad bho chaidh an stèidheachadh ann an 2021-2022, a’ gabhail a-steach taic airson ochd pròiseactan sna h-eileanan ann an 2023 le tasgadh iomlan de £602,000. B’ iad na pròiseactan a fhuair taic:

• Bith-thèarainteachd airson eileanan eun-mara na h-Alba. RSPB Alba (2023-2026)
• Cruthachadh, deuchainnean air agus lìbhrigeadh modh-obrach airson ìre mop-up gus cur às do neasan ann an Arcaibh. RSPB Alba
• “An Gleann” – Ath-nuadhachadh Àrainnean ann an Gleann Mhac Lothaidh, Arainn
• Ath-nuadhachadh Àrainn nan eun grunnachaidh ann an Eileanan a Tuath Arcaibh. RSPB Alba
• Pròiseact an Lìonra Uaine.. Oighreachd Dhùghraidh, Arainn
• Turning the Tide - A’ Togail Calpa Nàdarra agus Ag Ath-nuadhachadh Nàdar thairis air cruth-tìre Luing agus Sgarba. Cadzow Brothers
• A’ dìon Coilltean Ghiogha. Urras Dualchais Eilean Ghiogha
• Ceannach soitheach rannsachaidh agus uidheamachd eile airson a chleachdadh ann am Sgìre Mara Dìonta Arainn a Deas agus ann an Sòn Gun Iasgaich Eilean MoLaise. COAST

Bho chaidh a stèidheachadh ann an 2021-2022, tha an NRF cuideachd air £17m de mhaoineachadh dìreach a thoirt do phròiseactan bith-iomadachd a tha air an stiùireadh le Ùghdarrasan Ionadail agus Pàircean Nàiseanta. Ann an 2023-34 bha seo a’ gabhail a-steach:

• £123,000 airson pròiseactan sna h-Eileanan Siar
• £53,000 airson pròiseactan ann an Arcaibh
• £81,000 airson pròiseactan ann an Sealtainn.

Ann an 2023-2024, chaidh taic a bharrachd a thoirt seachad le suim a bharrachd co-ionann ris an riarachadh NRF gus cur ri obair gus lìonraidhean nàdair ionadail a thoirt seachad air feadh na h-Alba.

Gealltanas 8.2 Cuir aghaidh air bith-theàrainteachd ann an dòigh iomlan agus aonaichte mar dhòigh chan ann a-mhàin gus cur ri leas na h-àrainneachd, ach cuideachd gus cur ri leasachadh eaconamach seasmhach ann an eileanan na h-Alba.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh sinn oirnn a’ dèanamh pròiseactan eileanach sònraichte far a bheil sin a dhìth gus ceumannan a chur an sàs gus dèiligeadh ri bith-thèarainteachd ann an dòigh amalaichte, a’ gabhail a-steach anns na h-eileanan as cudromaiche airson briodadh eòin-mhara.

Bith-iomadachd airson Beatha

Thàinig am pròiseact Bith-thèarainteachd airson Beatha , maoinichte le maoin EU LIFE agus NàdarAlba, gu crìch san Iuchar 2023. Am measg nam prìomh ghnìomhan, bha comhairle mu bhith-thèarainteachd air bàtaichean, beothachaidhean bith-thèarainteachd ann an trì cànanan agus pasgan ghoireasan sgoile air a dhealbhadh le sgoilearan bun-sgoile bho sgoiltean eileanach agus cladaich na h-Alba.

Tha Bith-thèarainteachd airson Alba a’ togail air dìleab a’ phròiseict LIFE le maoineachadh bho Mhaoin Ath-nuadhachadh Nàdair aig Riaghaltas na h-Alba gu ruige am Màrt 2026. Tha dà Oifigear Bith-thèarainteachd Eileanach ag obair còmhla ri manaidsearan eileanach, coimhearsnachdan agus luchd-ùidh eile le uallach airson sgrùdaidhean bith-thèarainteachd agus ceumannan thairis air 38 eileanan no buidhnean eileanan a tha cudromach gu h-eadar-nàiseanta a thaobh briodadh eòin-mhara. Is urrainn dhaibh cuideachd seirbheisean Jinx an cù lorgaidh a chleachdadh, a chaidh a thrèanadh gus radain a lorg ann am bathar a tha gu bhith a’ dol do na h-eileanan.

Tèarmann Nàdair Rùm

Mar thoradh air draghan mu bhriseadh a-mach de Chnatan Mòr nan Eun (HPAI), tha NàdarAlba air a bhith ag obair còmhla ri eòlaichean gus modail àireamhan eòin-mhara a chruthachadh agus dòigh tracadh radain ùr a chruthachadh gus sùil a chumail air gnìomhachd radain ann an colonaidhean eòin-mhara cudromach. Dh’fhaodadh àireamhan mòra de dh’eòin bàsachadh mar thoradh air HPAI, agus dh’fhaodadh àireamhan nan radan fhàs mar thoradh air sin. A bharrachd air a bhith a’ cumail sùil air na h-eòin, bidh e comasach buaidh HPAI sam bith a thogail agus dèiligeadh ri atharrachaidhean sam bith ann an gnìomhachd radain.

Thòisich toirt air falbh Rhododendron ponticum aig làrach iomallach ann am Papadal tràth ann an 2023, mar phàirt de phlana nas fharsainge gus smachd a chumail air Rhododendron air feadh an eilein. Tha obair thòiseachail air a dhol air adhart a-nis sa mhòr-chuid de sgìrean san eilean a-nis

Pròiseact Fiadh-bheatha Dùthchasach Arcaibh

Thòisich Pròiseact Fiadh-bheatha Dùthchasach Arcaibh ann an 2018 le còrr is £6 millean de mhaoineachadh bho Mhaoin Beatha an AE agus Maoin Dualchais a’ Chrannchuir Nàiseanta a bharrachd air maoineachadh co-ionann bho NatureScot agus RSPB Alba. Tha am pròiseact ag amas air fiadh-bheatha dhùthchasach shònraichte Arcaibh a dhìon le bhith a’ dèiligeadh ris a’ chunnart bho neasan. Tha am pròiseact air còrr is 5,500 neasan a thoirt air falbh agus tha obair sgrùdaidh a’ sealltainn ath-bheothachadh ann an gnèithean eile.

Pròiseact Mionc Innse Gall

Thòisich Pròiseact Mionc Innse Gall ann an 2001 leis an amas eòin a tha a’ neadachadh air an talamh a dhìon bho chreachadairean le bhith a’ cur às do mhionc Ameireaganach. Tha am pròiseact air àireamh nam mionc a lùghdachadh gu soirbheachail, a’ leigeil leis na gnèithean eòin a tha a’ neadachadh air an talamh na h-àireamhan aca a chumail suas agus, ann an cuid de chùisean, gus ath-bheothachadh.

Pròiseact Fiadh-bheatha Dùthchasach Uibhist

A’ tòiseachadh ann an 2001, tha am pròiseact seo air a h-uile buidheann aithnichte de ghràineagan ann an Uibhist a Tuath a thoirt air falbh agus tha an t-eilean air an inbhe seo a chumail fad nan còig bliadhna a dh’fhalbh. Tha am pròiseict air a dhol tro phròiseas de sgrùdaidhean ion-dhèantachd gus faighinn a-mach a bheil e comasach cuir às do ghràineagan ann an Uibhist buileach glan agus tha e faisg air deiseil air Planadh Obrachaidh airson deuchainn gus gràineagan a thoirt air falbh à Beinn nam Faoghla le comas an uair sin cumail a’ dol a dh’Uibhist a Deas aon uair ’s gum bi e air dearbhadh gun gabh seo dèanamh.

Gealltanas 8.3 Stèidhich Fòram Eileanach tro Zero Waste Scotland, mar phàirt de chur an gnìomh Sgeama Eàrlais Bhotal/Chanaichean, gus dèanamh cinnteach gu bheilear a’ toirt feart air na prìomh cheistean airson eileanan (agus coimhearsnachdan dùthchail san fharsaingeachd). Bidh am Fòram seo a’ cur bheachdan a-steach, chan ann a-mhàin dhan phlana reachdail airson an sgeama, ach nì e cinnteach cuideachd gu bheil na prìomh cheistean airson coimhearsnachdan eileanach air am fighe a-steach dhan phlanadh mu bhith ga chur an gnìomh;

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2020. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2020 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 8.4 Obraich le coimhearsnachdan eileanach gus coimhead air mar as urrainn dhaibh cur ris an eaconamaidh chearcallach tro sgeamaichean paidhleat beag, mar eisimpleir, tro bhith a’ cumail taic ri bhith a’ dèanamh biadh gu h-ionadail.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha Zero Waste Scotland (ZWS) a’ leantainn air adhart ag obair gu gnìomhach san raon seo, a’ gabhail a-steach a bhith na chathraiche air Highland Adapts, com-pàirteachas freagarrachadh sgìreil na Gàidhealtachd. Tha e cuideachd ag obair air a’ phàirt a th’ aig eaconamaidh chearcallach ann am freagarrachadh, a’ gabhail a-steach sineirgidhean trade off.
• Tha ZWS ag obair còmhla ri HIE gus Dùbhlan Atharrachadh Connaidh a lìbhrigeadh le fòcas roinneil. Prògram leasachaidh cuimsichte a’ toirt air daoine òga a dhol an sàs ann an gnìomhan a thaobh na gnàth-shìde.
• Tha ZWS cuideachd a’ toirt taic do chom-pàirtichean ann an sgeama ath-chleachdadh chupannan na Gàidhealtachd agus tha e a’ lìbhrigeadh bhùthan-obrach agus taic leantainneach air eaconamaidh chearcallach le Comhairle na Gàidhealtachd agus Comhairle Shealtainn.

Chaidh Bile na h-Eaconamaidh Chearcallaich (Alba) a thoirt a-steach do Phàrlamaid na h-Alba san Ògmhios 2023 agus bha mion-fhiosrachadh ann mun Mheasadh Buaidh Eileanach. Dh’fhoillsich sinn co-chomhairle thòiseachail air an Eaconamaidh Chearcallaich agus Mapa slighe airson Sgudal sa Chèitean 2022 còmhla ri Measadh Sgrìonaidh Coimhearsnachdan Eileanach, a’ foillseachadh mion-sgrùdadh co-chomhairleachaidh ann an 2023.

Chaidh dreachd Mapa Slighe gu 2030 ùraichte agus measadh sgrìonaidh air coimhearsnachdan eileanach fhoillseachadh air 18 Faoilleach 2024. Tha an dreachd Mapa Slighe a’ mìneachadh ar dealas gus crìoch a chur air cleachdadh sgudal bith-chnàmhach a chur gu lìonadh-fearainn bho 2025, agus tha sinn a’ leantainn air adhart ag obair le ùghdarrasan ionadail, tro Zero Waste Scotland, gus taic a thoirt dhaibh gus fuasglaidhean ùra a chur an sàs gus an sgudal aca a riaghladh.

Eilean Rùm

Tha NàdarAlba a’ toirt taic do dh’Eilean Rùm le grunn phròiseactan beaga, a’ gabhail a-steach a bhith a’ sgrùdadh roghainnean gus sitheann fèidh ionadail a reic ann am bùth ionadail air sgèile bheag a bharrachd air còmhraidhean le buidhnean ionadail le ùidh sa chùis a dh’fhaodadh a bhith airson cothroman gnìomhachais sitheann a chruthachadh dhaibh fhèin. Bidh NàdarAlba a’ reic chlosaichean do mhuinntir an àite airson an cleachdadh fhèin mar-thà.

Bidh gnìomhachas ionadail a’ reic cheadan stalcaireachd ann an Rùm, a tha a’ cur ri eaconamaidh nan Eileanan Tarsaing tro bhith a’ meudachadh àireamhan luchd-turais agus aig an aon àm a’ cuideachadh le bhith a’ lìbhrigeadh amasan nàdair le bhith a’ stiùireadh nam fiadh fiadhaich aig ìre sheasmhach.

Prògram nan Eilean - COPE agus pròiseactan Growing Space Nesting

Tro chuairt 2023-2024 de Phrògram nan Eilean, thug sinn tabhartas suas ri £653,613 do Chomhairle Shealtainn gus ruigsinneachd agus buaidh Dachaigh Shetland Home aig COPE a leudachadh, a tha na ionad ath-chleachdadh a bhios a’ reic àirneis, bathar dealain agus bathar-dachaigh am measg nithean eile. Tha bathair dealanach nach gabh a reic air am pròiseasadh agus air am briseadh sìos airson ath-chuairteachadh. Bheir am pròiseact taic dhan eaconamaidh chearcallaich, amasan Cothromachadh Carboin na h-Alba agus bheir e deagh bhuaidh air daoine air a bheil ciorramachdan ionnsachaidh.

Tron aon mhaoin, tha Comhairle Shealtainn air £75,202 a bhuileachadh air a’ phròiseact Growing Space Nesting, a tha ag amas air àite fàs coimhearsnachd agus pàirc a chur air talamh falamh, a bhios a’ togail sgilean, a’ toirt fàs air biadh agus a’ cur ri obair shaor-thoileach. Bheir e aghaidh air iarrtas a chaidh a chomharrachadh gu h-ionadail airson àite fàs coimhearsnachd gus biadh a dhèanamh agus cuiridh e ri ruigsinneachd chunbhalach air biadh ùr air prìs ruigsinneach, le roghainnean airson fàs co-roinnte, ruigsinneach dhan phoball a-muigh agus fo-chòmhdach gus an urrainnear measan is glasraich a dhèanamh.

Gealltanas 8.5 Cùm oirnn le agus ùraich Maoin Bun-structair na Turasachd Dùthchail, a tha air buannachdan a thoirt do choimhearsnachdan eileanach tro bhith a’ toirt seachad bun-structair gus cur an aghaidh na buaidh aig fàs ann an turasachd agus a’ cur ri coimhearsnachdan agus àrainneachd nan eilean.

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2020. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2021 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 8.6 Obraich le Buidheann-ghnìomha nan Gnèithean Neo-dhùthchasach aig Ro-innleachd Bith-iomadachd na h-Alba, gus barrachd fiosrachadh poblach a sgaoileadh mu bhith a’ lùghdachadh gluasad de ghnèithean ionnsaigheach fìor chunnartach ann an eileanan.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Nì sinn co-chomhairle le Buidheann-ghnìomha nan Gnèithean Neo-dhùthchasach agus NatureScot air:
  • dè na gnèithean a bu chòir a bhith ann; agus
  • an dòigh as fheàrr air aire phoblach àrdachadh.

Tha obair a’ dol air adhart gus Plana Gnìomh Gnèithean Ionnsaigheach Neo-dhùthchasach a chruthachadh gus cuimseachadh nas fheàrr agus gus stòrasan a phrìomhachasadh gus casg a chur air gnèithean ùra bho bhith gan stèidheachadh agus gus smachd a chumail air/cuir às do ghnèithean neo-dhùthchasach ionnsaigheach far a bheil iad stèidhichte mar-thà. Bidh am Plana Gnìomh airson na h-Alba air fad, ach feuchaidh e ri ionnsachadh bho na dh’fhiosraich na pròiseactan gnèithean neo-dhùthchasach agus bith-thèarainteachd a chaidh ainmeachadh na bu tràithe san aithisg seo gus Plana Gnìomh a chur ri chèile a tha cunbhalach agus a ghabhas a choileanadh, an dà chuid airson tìr-mòr agus nan eilean.

Tha Riaghaltas na h-Alba agus NatureScot ag obair còmhla ri Buidheann-ghnìomha nan Gnèithean Neo-dhùthchasach gus an t-eòlas a tha a dhìth gus am Plana Gnìomh a chruthachadh a thoirt còmhla.

Gealltanas 8.7 Obraich le com-pàirtichean eileanach gus fuasglaidhean a dhealbhadh a chuireas aghaidh air atharrachadh gnàth-shìde tro fhuasglaidhean stèidhichte air nàdar aig am bi grunn bhuannachdan a’ gabhail a-steach, mar eisimpleir, dìon agus ath-nuadhachadh mòintich agus làthaich sàile.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh Riaghaltas na h-Alba air a’ cumail taic ri co-obrachadh leantainneach le com-pàirtichean eileanach gus dèanamh cinnteach gu bheil fuasglaidhean stèidhichte air nàdar air an cleachdadh gus dèiligeadh ri bagairt leantainneach bho atharrachadh gnàth-shìde.

Peatland Action

Ann an 2023, thairg Peatland ACTION maoineachadh gus ceithir pròiseactan ath-nuadhachadh talamh mònach a lìbhrigeadh ann an Sealtainn le beagan a bharrachd air 250 heactair agus thathar an dùil gum bi luach de chòrr is £500,000 aig seo. Tha Peatland ACTION a’ cumail orra le grunn phròiseactan ath-leasachaidh eile air feadh eileanan na h-Alba.

Tha 1.6 Oifigear Pròiseict FTE ann an Sealtainn an-dràsta, agus dà Oifigear Pròiseict FTE stèidhichte anns na h-Eileanan an Iar, a tha ag obair gus pròiseactan ath-leasachadh talamh mònach a lìbhrigeadh. A bharrachd air sin, tha dà Oifigear Pròiseict FTE ag obair ann an Earra-Ghàidheal, le eileanan mar phàirt den raon-ùghdarrais aca.

Ann an 2023, chaidh tachartasan trèanaidh a lìbhrigeadh ann an Sealtainn, Leòdhas agus san Eilean Sgitheanach gus na sgilean a thoirt do chunnradairean, àidseantan agus luchd-dealbhaidh ùra a tha a dhìth orra gus pròiseactan ath-leasachadh talamh mònach ùr a dhealbhadh agus a lìbhrigeadh. Ghabh còrr is 100 duine pàirt anns na cothroman trèanaidh sin.

Bha Peatland ACTION an sàs ann an dusan tachartas eile ann an eileanan na h-Alba gus conaltradh a dhèanamh le prìomh bhuidhnean luchd-ùidh. Ghabh seo a-steach a bhith an làthair aig fèilltean àiteachais ionadail, bòrd aig Co-labhairt Bhliadhnail CLS (san Eilean Sgitheanach) a bharrachd air a bhith a’ bruidhinn ri croitearan agus manaidsearan fearainn aig tachartasan Seirbheis Comhairleachaidh nan Tuathanasan (FAS) ann an Leòdhas agus san Eilean Sgitheanach.

Chaidh pannalan mìneachadh a chur ann aig làrach ath-nuadhachaidh mòinteach ann an Sealtainn agus aig dà làraich san Eilean Sgitheanach, a’ brosnachadh bhuannachdan ath-nuadhachadh talamh mònach dhan mhòr-shluagh.

Ionad Cothromachadh Carboin nan Eilean

Air a mhaoineachadh tro Aonta Fàs nan Eilean (faic gealltanas 1.1), tha Ionad nan Eilean airson Cothromachadh Carboin (ICNZ) a’ co-òrdanachadh oidhirpean dì-charbonachadh air feadh nan Eilean Siar, Sealtainn agus Arcaibh. Tha dèiligeadh ri eimiseanan co-cheangailte ri cleachdadh fearainn air aon de na prìomh raointean fòcais aig ICNZ.

Highland Adapts

Tha Highland Adapts a’ toirt còmhla coimhearsnachdan, gnìomhachasan, manaidsearan fearainn agus an roinn phoblaich gus gnìomhan cruth-atharrachail a dhèanamh a dh’ionnsaigh sgìre Comhairle na Gàidhealtachd a tha beairteach agus a tha ullaichte a thaobh na gnàth-shìde – a’ gabhail a-steach nan coimhearsnachdan eileanach aice. Tha prionnsapalan stiùiridh a’ chom-pàirteachais a’ gabhail a-steach ceartas gnàth-shìde agus sòisealta, co-obrachadh, seasmhachd, agus cumhachd do choimhearsnachd.

Anns a’ chiad trì bliadhna aige, tha Highland Adapts air co-roinn fiosrachaidh a chur an comas taobh a-staigh agus eadar roinnean, air taic a thoirt do ghnìomhachd gnàth-shìde coimhearsnachd, agus air a’ chiad Measadh Cunnart is Chothroman Gnàth-shìde dhan Ghàidhealtachd a chruthachadh. Tron Mheasadh seo, tha Highland Adapts a’ toirt air adhart dòigh-obrach ùr a thaobh fulangas gnàth-shìde stèidhichte air àite, air a stiùireadh le eòlas beatha bho air feadh na sgìre. Tro Story Map Aimsir is Gnàth-shìde na Gàidhealtachd, tha daoine fa leth air na cunntasan pearsanta aca air buaidhean agus atharrachaidhean gnàth-shìde anns na coimhearsnachdan aca a chur an cèill. Tha sia de na sgeulachdan sin a’ buntainn ri cùisean gnàth-shìde san Eilean Sgitheanach. Bha iad sin a’ gabhail a-steach tuiltean agus gaothan mòra agus a’ bhuaidh a thug iad air còmhdhail aiseig agus rathaid.

Eileanan Earra-Ghàidheal

Tha Com-pàirteachas Planadh Coimhearsnachd Earra-Ghàidheal is Bhòid ag obair a dh’ionnsaigh Plana Gnìomh Atharrachaidh, Lasachadh agus Com-pàirteachaidh a thaobh Atharrachadh na Gnàth-shìde airson Earra-Ghàidheal is Bhòid ann an com-pàirteachas leis a’ choimhearsnachd san fharsaingeachd. Is e a’ bhuil a bhios ann san fhad-ùine gum bi Earra-Ghàidheal is Bòd chan ann a-mhàin na sgìre le cothromachadh carboin, ach bidh e cuideachd a’ glacadh tòrr carboin do dh’Alba air fad, agus tha e ann an deagh shuidheachadh gus aghaidh a chur air gnàth-shìde agus na buaidh aige. Tha an CPP air stòrasan fhaighinn agus air Manaidsear Pròiseict Atharrachadh Gnàth-shìde fhastadh gus an urrainn obair air a’ phròiseact tòiseachadh.