Aithris Bhliadhnail air Plana Nàiseanta nan Eilean 2023

Atharrachadh na Gnàth-shìde agus Cumhachd

Amas ro-innleachdail 9 – Gus cur ri cur an aghaidh agus dèiligeadh ri atharrachadh na gnàth-shìde agus gus lùths glan, tèarainte air prìs reusanta a bhrosnachadh

Gealltanas 9.1 Obraich le coimhearsnachdan eileanach gus taic a chumail ris na miannan aca a thaobh atharrachadh na gnàth-shìde.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Bheir co-ionadan gnàth-shìde coimhearsnachd air feadh nan eileanan cumhachd do choimhearsnachdan na gnìomhan as freagarraiche a chomharrachadh a tha a rèir nam feumalachdan aca agus gus taic a thoirt seachad sna sgìrean ionadail aca. Cuidichidh iad buidhnean gus feum a dhèanamh air cothroman maoineachaidh agus brosnaichidh iad co-obrachadh eadar pròiseactan. Cumaidh sinn oirnn a’ toirt taic do chruthachadh aon no dhà cho-ionadan gnìomh gnàth-shìde coimhearsnachd gus dèanamh cinnteach gum bi làn chòmhdach air feadh nan eilean.
• Gabhaidh pròiseact Eileanan le Cothromachadh Carboin ris a’ chothrom aig coimhearsnachdan eileanach a bhith air thoiseach air càch le bhith a’ coileanadh àrd-amasan atharrachadh gnàth-shìde na h-Alba. Le bhith a’ toirt taic dhìreach do 6 eileanan air an t-slighe a dh’ionnsaigh cothromachadh carboin ro 2040, chan e a-mhàin gum bi e na bhuannachd dhan àrainneachd ach bheir e taic do dh’eaconamaidhean ionadail, goireasan agus sunnd coitcheann tro thasgadh ann an coimhearsnachdan.
• Rinneadh sgrùdadh carboin anns gach eilean a’ coimhead air eimiseanan bho chumhachd, còmhdhail, sgudal, fearann agus àiteachas. Chaidh sùil a thoirt air cùisean mara cuideachd agus far a bheil sin iomchaidh, thèid tuilleadh dearbhaidh a dhèanamh air an dàta seo am-bliadhna.
• Chaidh Plana Gnìomh Coimhearsnachd airson Atharrachadh Gnàth-shìde airson gach eilean fhoillseachadh san Ògmhios 2023 agus tha iad uile a’ gabhail a-steach beachdachadh air freagarrachadh. Bidh gach Plana a’ cur prìomhachasan agus liostaichean de ghnìomhan is phròiseactan air adhart bho shealladh eileanach.

Eileanan le Cothroman Carboin

Tha pròiseact Eileanan le Cothromachadh Carboin a’ leantainn air adhart a’ toirt taic do shia coimhearsnachdan eileanach (Barraigh, Cumaradh, Hoy, Ìle, Ratharsair agus Yell) air an t-slighe a dh’ionnsaigh cothromachadh carboin ann an dòigh chothromach.

San Ògmhios 2023, dh’fhoillsich gach eilean Plana Gnìomh Coimhearsnachd airson Atharrachadh na Gnàth-shìde (CCAPan) às dèidh sgrùdaidhean carboin agus stèidheachadh structaran air an stiùireadh leis a’ choimhearsnachd a thachair sa bhliadhna ionmhais roimhe.

Tha sinn a’ cumail oirnn a’ toirt taic do dh’Oifigearan Leasachaidh Coimhearsnachd a tha os cionn lìbhrigeadh a’ phròiseict anns gach eilean. Anns a’ bhliadhna ionmhais 2023-2024, tha sinn air tasgadh calpa de £1m a sholarachadh gus taic a thoirt do lìbhrigeadh nan CCAPan.

Tha sinn cuideachd air tòiseachadh a’ rannsachadh dhòighean anns an urrainn dhan phròiseact ionnsachadh agus deagh chleachdaidhean a cho-roinn le eileanan eile ann an Alba. Ged a tha am pròiseact fhathast a’ cumail taic dhìreach ri sia eileanan, tha e air leth cudromach gun gabh an aon rud a dhèanamh ann an àiteachan eile. Thèid iomlaid eòlais agus deagh chleachdaidhean a thig bhon phròiseact a cho-roinn gu eileanan eile air feadh na h-Alba. Tha ar com-pàirtiche lìbhrigidh Cumhachd Coimhearsnachd Alba a’ dèanamh com-pàirteachadh farsaing thar nan eileanan gus tuigse fhaighinn air mar as urrainn dhuinn ruigsinneachd a’ phròiseict a leudachadh agus taic a thoirt do dh’eileanan eile ann an dòigh bhrìoghmhor.

Gus amasan nan CCAPan a lìbhrigeadh, anns a’ bhliadhna ionmhais a tha romhainn, cruthaichidh sinn ro-innleachdan tasgaidh le fòcas air lìbhrigeadh a’ phròiseict san fhad-ùine.

Co-ionadan Gnàth-shìde

Tha Riaghaltas na h-Alba a’ leantainn air a’ toirt taic do lìonra nan Co-ionadan Gnìomh Gnàth-shìde gus coimhearsnachdan a chuideachadh gus obair air a’ gnàth-shìde a thoirt air adhart sna sgìrean aca, le maoineachadh air a riarachadh ann an 2023-2024 le luach £4.3 millean.

Tha lìonra Co-ionadan Gnìomh Gnàth-shìde air leudachadh agus tha 20 co-ionad a-nis ann air feadh na h-Alba, a’ gabhail a-steach Co-ionad Gnàth-shìde na Gàidhealtachd is nan Eilean, a tha a’ gabhail a-steach Arcaibh is Sealtainn, Co-ionad Gnìomh Gnàth-shìde nan Eilean Siar agus Co-ionad Gnìomh Gnàth-shìde Earra-Ghàidheal is Bhòid. Tha na co-ionadan sin a’ toirt taic fìor chudromach do ghnìomhachd gnàth-shìde stèidhichte air àite, a’ brosnachadh ionnsachadh co-leithid, agus a’ stèidheachadh lìonraidhean gnìomh gnàth-shìde ionadail.

Chuir Co-ionad Gnàth-shìde na Gàidhealtachd is nan Eilean air dòigh Fèis Gnàth-shìde na Gàidhealtachd is nan Eilean t san t-Sultain 2023. Chomharraich an fhèis seo gnìomhan, iomairtean agus buidhnean a tha càirdeil dhan ghnàth-shìde san sgìre agus iad cuideachd a’ brosnachadh com-pàirteachadh gnìomhach ann an oidhirpean gnàth-shìde coimhearsnachd ionadail. Bha e na dheagh dhòigh gus bith-beò beag-carbon seasmhach a bhrosnachadh agus thog e ìomhaigh na Gàidhealtachd, Arcaibh, agus Sealtainn mar stiùirichean ann an gnìomh gnàth-shìde fo stiùir coimhearsnachd agus mar luchd-tagraidh airson sgìre le beatha, obair agus turasachd seasmhach.

Chùm CIC Climate Hebrides, a tha a’ stiùireadh lìbhrigeadh Co-ionad Gnìomh Gnàth-shìde nan Eilean Siar, Co-chruinneachadh Gnàth-shìde Gàidhlig san t-Samhain 2023. Bha an tachartas ag amas briathrachas atharrachadh gnàth-shìde sa Ghàidhlig a thoirt a-steach a bharrachd air a bhith a’ cumail taic ri leasachadh poileasaidh air planaichean eadar-ghluasad cothromach Riaghaltas na h-Alba. Tha an Co-ionad ag obair le luchd-ùidh nas fharsainge gus plana freagarrachaidh ullachadh airson nan Eilean Siar, a’ togail comas gus sgrùdaidhean GHG a lìbhrigeadh gu h-ionadail. Tha an Co-ionad cuideachd ag obair còmhla ri Oilthigh na Gàidhealtachd is nan Eilean (OGI) gus trèanadh sgrùdaidh a bhith mar phàirt den phrògram seasmhachd aca.

Tha co-ionad Gnìomh Gnàth-shìde Earra-Ghàidheal is Bhòid ag obair a dh’ionnsaigh bogadh poblach aig an àm seo.

Local Energy Scotland

Tha Maoin nan Coimhearsnachdan Far a’ Ghriod Dealain air taic-airgid a thoirt gus coimhearsnachdan a chuideachadh gus na griodan dealain neo-eisimeileach ionadail aca a dhì-charbonachadh agus gus dèanamh cinnteach gu bheil iad freagarrach airson an àm ri teachd.

A bharrachd air seo, tha Maoin nan Toglaichean Coimhearsnachd a’ toirt seachad prògram leantainneach de thaic do choimhearsnachdan, carthannasan agus buidhnean creideimh air feadh na h-Alba a’ gabhail a-steach ann an coimhearsnachdan eileanach, gus na togalaichean aca a dhì-charbonachadh, agus gus na cunntasan lùths aca a lughdachadh.

Gealltanas 9.2 Obraich le coimhearsnachdan eileanach gus coimhead air dòighean eile airson a bhith a’ riaghladh sgudal, gu sònraichte a thaobh Ro-innleachd Eaconamaidh Chearcallach na h-Alba.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Anns a’ Phrògram Riaghlaidh gheall sinn mapa slighe a chruthachadh gus ar targaidean ath-chuartachaidh agus sgudail airson 2025 agus às dèidh sin a choileanadh. Rinn sinn co-chomhairle air seo an-uiridh, a’ gabhail a-steach Measadh Buaidh Coimhearsnachdan nan Eilean. Thèid am mapa slighe mu dheireadh fhoillseachadh am-bliadhna. Tha sinn cuideachd air aontachadh Bile na h-Eaconamaidh Cearcallaich a thoirt a-steach ann an 2023 agus nì sinn Measadh Buaidh air Coimhearsnachdan Eileanach mar phàirt de seo.

Chaidh Bile na h-Eaconamaidh Cearcallaich (Alba) a thoirt a-steach do Phàrlamaid na h-Alba san Ògmhios 2023 agus bha Measadh Buaidh Coimhearsnachd Eileanach na lùib.

Dh’fhoillsich sinn co-chomhairle thòiseachail air an Eaconamaidh Chearcallaich agus Mapa Slighe airson Sgudal sa Chèitean 2022 còmhla ri Measadh Sgrìonaidh Coimhearsnachdan Eileanach, a’ foillseachadh mion-sgrùdadh co-chomhairleachaidh ann an 2023. Chaidh dreachd Mapa Slighe gu 2030 ùraichte agus measadh sgrìonaidh air coimhearsnachdan eileanach fhoillseachadh air 18 Faoilleach 2024.

Tha an dreachd Mhapa Slighe a’ mìneachadh ar dealas gus crìoch a chur air cleachdadh sgudal bith-chnàmhach a chur gu lìonadh-talmhainn bho 2025, agus tha sinn a’ leantainn air adhart ag obair le ùghdarrasan ionadail, tro Zero Waste Scotland, gus taic a thoirt dhaibh gus fuasglaidhean ùra a chur an sàs gus an sgudal aca a riaghladh.

Gealltanas 9.3 Obraich le ùghdarrasan ionadail gus an cuideachadh gus na targaidean ro-innleachdail aca a choileanadh.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Ged nach eil targaidean reachdail aig ùghdarrasan ionadail fa leth airson atharrachadh na gnàth-shìde, tha targaidean nàiseanta airson atharrachadh gnàth-shìde agus tha àite cudromach aca ann a bhith a’ cur ri seo. Tha grunn phrògraman agus sruthan maoineachaidh ag amas air ùghdarrasan ionadail san raon seo agus sinn a’ cumail oirnn a’ toirt taic do seo, a’ gabhail a-steach maoin bun-structair teàirrdseadh carbadan dealain, taic agus maoineachadh tro Aonad Taic nan Lìonraidhean Teas, Ro-innleachdan Teas Ionadail, taic airson ath-dhealbhan toglaichean/Teas ann an Togalaichean agus maoineachadh tro phrògram nan Oighreachdan Ionnsachaidh.

Frèam Lìbhrigeadh na Gnàth-shìde

Tha oifigearan Riaghaltas na h-Alba agus COSLA ag obair còmhla gus Frèam Lìbhrigeadh Gnàth-shìde (CDF) a chruthachadh agus a chur air bhog tràth ann an 2024. Tha Riaghaltas na h-Alba agus Riaghaltas Ionadail ag aontachadh gum bu chòir dhuinn co-obrachadh àrach, goireasan a cho-roinn gus am bi barrachd luach ann, agus ùghdarrasan nàiseanta is ionadail a thoirt còmhla gus aghaidh a chur ri beàrnan agus gus buaidh a thoirt.

Seirbheis Fiosrachaidh Gnàth-shìde

Tha sinn a-nis air Seirbheis Fiosrachaidh Gnàth-shìde na h-Alba (SCIS) a stèidheachadh, air a cho-mhaoineachadh le Riaghaltas na h-Alba agus ùghdarrasan ionadail, a chuidicheas comhairlean gus comas a thogail gus eimiseanan air feadh na sgìre a lùghdachadh. Bheir an SCIS an fhianais, an lèirsinn agus an fhiosrachadh do na 32 ùghdarrasan ionadail uile, le fianais air fhiosrachadh le dàta den t-seòrsa a tha a dhìth orra airson leasachadh leantainneach air na planaichean gnìomh gnàth-shìde aca, agus na sgilean, eòlas agus misneachd gus na lèirsinnean sin a thaisbeanadh agus a chleachdadh gu h-èifeachdach gus an tèid an lìbhrigeadh air feadh na h-Alba. Bidh àite ro-chudromach aig an SCIS cuideachd ann a bhith a’ toirt taic do Riaghaltas na h-Alba agus ùghdarrasan ionadail le bhith a’ coileanadh nam molaidhean bho rannsachadh Inbhean Àrainneachdail na h-Alba bho chionn ghoirid air dleastanasan ùghdarrasan ionadail a thaobh atharrachadh na gnàth-shìde.

A’ cruthachadh stiùireadh reachdail ùr

Tha sinn a’ cruthachadh Stiùireadh Reachdail ùr do bhuidhnean poblach, gus taic a thoirt dhaibh ann a bhith a’ cur an dleastanasan a thaobh atharrachadh na gnàth-shìde an gnìomh. Tha sinn an dùil co-chomhairleachadh poblach air an dreachd stiùiridh fhosgladh as t-earrach 2024, le foillseachadh foirmeil air an stiùireadh ron Mhàrt 2025.

Gealltanas 9.4 Obraich a dh’ionnsaigh a bhith a’ cruthachadh eileanan le cothromachadh carboin agus a bhith a’ toirt seachad ceannardas air atharrachadh na gnàth-shìde.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Às dèidh foillseachadh nam planaichean gnìomh atharrachadh gnàth-shìde coimhearsnachd aig pròiseact CNI san Ògmhios 2023, cuiridh sinn fòcas air buileachadh nam Planaichean Gnìomha Atharrachadh nan Gnàth-shìde agus air a bhith a’ cruthachadh ro-innleachdan tasgaidh a tha ag amas air sruthan ionmhais a chleachdadh gus taic a chumail ris a’ phròiseact.
• Tha sinn air obrachadh le riaghaltas Mhalta agus air buaidh a thoirt air a bhith a’ cruthachadh poileasaidh air cumhachd aig muir dhan dùthaich. Tha sinn cuideachd air dàimh làidir a thogail le com-pàirtichean eileanach eile air feadh an t-saoghail agus tha sinn air Co-labhairt Rannsachadh Lùths Nòrdach airson Cothromachadh Carboin a chur air dòigh ann an Sealtainn sa Chèitean 2023.

Faic gealltanas 9.1 airson barrachd fiosrachaidh mu Eilean le Cothromachadh Carboin

Thairis air 2023, chùm sinn oirnn le conaltradh le com-pàirtichean eadar-nàiseanta gus eòlas nan eileanan Albannach a bhrosnachadh agus gus co-ionnsachadh a bhrosnachadh.

Anns a’ Chèitean 2023, chuir Riaghaltas na h-Alba agus Rannsachadh Lùths Nòrdach (NER) sreath de bhùithtean-obrach dà latha air dòigh ann an Lerwick – ann an com-pàirteachas le Comhairle Shealtainn agus Ambasaid Innis Tìle dhan RA – gus iomlaid eòlais a dhèanamh a chur an comas eadar eòlaichean Albannach is Nòrdach air dùbhlain agus àrd-amasan coitcheann a thaobh comas lùths beag-carboin nan eilean. Dh’fhosgail Rùnaire a’ Chaibineit Gougeon an tachartas. Tha còmhraidhean a’ dol air adhart a-nis air mar as urrainn dhuinn togail air an tachartas agus dèanamh cinnteach gu bheil Alba fhathast an sàs ann an iomairtean air am brosnachadh le Lìonra nan Eileanan le Cothromachadh Carboin a chaidh a ghairm le NER.

Tha sinn cuideachd air co-obrachadh le Riaghaltas Vanuatu, a tha air ùidh a nochdadh ann a bhith ag ionnsachadh barrachd mu theicneòlas agus sgilean cumhachd ath-nuadhachail stèidhichte ann an eilean na h-Alba. Tha sinn a’ coimhead air dòighean gus taic a chumail ri co-obrachadh san fhad-ùine le Vanuatu air dì-charbonachadh eileanach.

A’ togail air an obair a rinn sinn san fhad-ùine air obair na Buidhne Co-obrachaidh agus Leasachaidh Eaconamach (OECD) ann an eileanan agus sgìrean dùthchail, bha sinn sa chathair aig a’ chiad bhùth-obrach de phròiseact ùr an OECD air Eaconamaidhean Eileanach ann an 2023.

A bharrachd air sin, chùm sinn bùth-obrach san Dàmhair 2023 far an robh oifigearan bho riaghaltas na h-Èireann, na Fionnlainn agus Chroatia an làthair gus coimhead air cothroman ro-innleachdail gus eòlas a cho-roinn mu bhith a’ cur an gnìomh phoileasaidhean agus reachdas a tha gu sònraichte do dh’eileanan.

Gealltanas 9.5 Cuir planaichean freagarrachaidh seasmhach an sàs air eileanan a tha ann am barrachd cunnart bho atharrachadh gnàth-shìde, gan ceangal gu làidir ri planaichean leasachaidh airson nan eileanan sin.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Chaidh Dynamic Coast 2, a tha a’ comharrachadh pìosan den chosta a tha ann an cunnart bho bhleith mara, fhoillseachadh san Lùnastal 2021. Tha an obair seo a’ beachdachadh air mar a dh’fhaodadh àrdachadh ann an ìre na mara san àm ri teachd cur ri bleith cladaich agus tuiltean cladaich air a dhèanamh nas miosa le bleith. Tha sinn a’ brosnachadh chomhairlean gus planaichean freagarrachaidh cladaich ullachadh a’ cleachdadh fianais bho Dynamic Coast. Chaidh buidseit a chuidicheas comhairlean le bhith a’ planadh agus a’ gabhail ceumannan gus freagarrachadh ri atharrachadh cladaich a sgaoileadh gu comhairlean anns an rèiteachadh tabhartais calpa coitcheann aca bho 2022-23.
• Chaidh Stiùireadh Freagarrachadh Atharrachadh a’ Chosta fhoillseachadh ann an 2023. A’ cumail air a bhith an sàs tro Phrògram Freagarrachaidh Alba le Compàirteachas Plana Coimhearsnachd Innse Gall agus Climate Hebrides gus taic a chumail ri leasachadh freagarrachaidh air a stiùireadh gu h-ionadail air feadh nan eilean. Conaltradh leantainneach le luchd-ùidh eileanach eile tro phròiseactan agus tachartasan togail comais nàiseanta.
• Tha eileamaid freagarrachaidh ann am planaichean gnìomh atharrachadh gnàth-shìde coimhearsnachd tro phròiseact Eileanan le Cothromachadh Carboin a chaidh fhoillseachadh san Ògmhios 2023.

Ann an 2023, tha prògram Adaptation Scotland, a tha air a mhaoineachadh le Riaghaltas na h-Alba, air leantainn air adhart a’ toirt taic do choimhearsnachdan eileanach agus ùghdarrasan ionadail le bhith:

• A’ brosnachadh bhuidhnean poblach iomchaidh gus na dh’ionnsachadh iad mu atharrachadh na gnàth-shìde a cho-roinn tro Lìonra Atharrachadh Gnàth-shìde na Roinne Poblaich. Am measg buill an lìonra tha Comhairle Earra-Ghàidheal is Bhòid, Comhairle Shealtainn, agus Puirt-adhair na Gàidhealtachd is nan Eilean.
• A’ cumail oirnn a’ gabhail pàirt ann am Buidheann-obrach Atharrachadh na Gnàth-shìde aig Compàirteachas Plana Coimhearsnachd Innse Gall.
• A’ comharrachadh agus a’ faighinn maoineachadh ùr bhon taobh a-muigh airson obair fulangas gnàth-shìde ann an Innse Gall, a’ gabhail a-steach gnìomhan mapaidh com-pàirteachail gus eòlas beatha air buaidhean gnàth-shìde agus prìomhachasan freagarrachaidh a ghlacadh.

Eadar am Faoilleach agus am Màrt 2023, dh’obraich Sniffer ann an com-pàirteachas le Cumhachd Coimhearsnachd Alba agus Oifigearan Leasachaidh Coimhearsnachd eileanach tro phrògram Adaptation Scotland, gus taic a chumail ri bhith a’ gabhail a-steach freagarrachadh agus fulangas na gnàth-shìde ann am Pròiseact nan Eilean le Cothromachadh Carboin. Bha seo a’ gabhail a-steach:

Togail comais gus feumalachdan eileanach a stèidheachadh/tuigse air buaidhean agus freagarrachadh gnàth-shìde.

A’ coimiseanadh mion-sgrùdadh gnàthaichte air atharrachadh gnàth-shìde agus cladaich airson gach eilean, air a sholarachadh ann an cruth ruigsinneach, a tha furasta a mhìneachadh.

A’ cuideachadh le bùthan-obrach mapaidh eadar-ghnìomhach gus buaidhean gnàth-shìde agus prìomhachasan freagarrachaidh a sgrùdadh le buill coimhearsnachd.

A’ toirt seachad £3,000 de mhaoineachadh airson gach eilean airson gnìomhan co-cheangailte ri freagarrachadh agus ath-leumachd. Am measg nan gnìomhan maoinichte bha pròiseact gus bilearach-mara, sgeamaichean bìdh coimhearsnachd, goireasan airson a bhith a’ tiormachadh fiodha ionadail agus stèiseanan sìde airson sgoiltean ionadail.

Dynamic Coast

Chaidh Stiùireadh airson Planaichean Freagarrachaidh Atharrachadh Cladaich fhoillseachadh sa Ghearran 2023 agus tha e ri fhaighinn air làrach-lìn Dynamic Coast.

Ann an 2022-2023, fhuair Comhairlean Earra-Ghàidheal is Bhòid, na Gàidhealtachd, Arcaibh agus Shealtainn £160,000 de mhaoineachadh calpa airson pròiseactan atharrachadh cladaich. Ann an 2023-2024, tha Comhairle nan Eilean Siar air £150,000 fhaighinn.

Gealltanas 9.6 Obraich gu dlùth le com-pàirtichean eileanach, sealbhadair na lìonra agus an luchd-ùidh cudromach uile, gus na molaidhean a tha ann mar-thà gus ceanglaichean sgaoilidh dealain a chruthachadh ri tìr-mòr na h-Alba a chur an gnìomh.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh sinn oirnn a’ conaltradh gu dlùth le ùghdarrasan ionadail eileanach agus le gnìomhachas gus na cunnartan agus na cothroman a mheasadh fhad ’s a tha pròiseactan cumhachd gaoithe eileanach a’ teannadh air ceann-latha cuairt riarachadh Contract for Difference (CfD) na bliadhna-sa.
• Cumaidh Ministearan na h-Alba orra a’ dèanamh soilleir do Ofgem gum feum na co-dhùnaidhean aige air ceanglaichean eileanach aire nas mionaidiche a thoirt air an riatanas gum feum cothromachadh carboin a bhith ann, agus dòigh-obrach nas sùbailte a bhith ann air tasgaidhean ro-innleachdail ro-chudromach mar seo.

Tha Riaghaltas na h-Alba ag obair leis a h-uile neach-ùidh gus dèanamh cinnteach gu bheil ath-leasachaidhean agus leudachadh air a’ ghriod dealain làidir agus gu bheil e ag obair a chùm maith na h-Alba, a’ gabhail a-steach ar coimhearsnachdan eileanach.

Tha riaghladh lìonraidhean dealain glèidhte do riaghaltas na RA. Chan eil ròl sam bith aig Riaghaltas na h-Alba ann an riaghladh lìonraidhean ach a-mhàin sa phròiseas ceadachaidh reachdail. Ach, tha sinn a’ conaltradh le Riaghaltas na RA, luchd-riaghlaidh, ESO a’ Ghriod Nàiseanta agus Sealbhadairean Tar-chuir na h-Alba gus an tèid bun-structair lùths ro-chudromach a lìbhrigeadh ann an deagh àm (a’ gabhail a-steach an fheadhainn ann an Arcaibh, san Eilean Sgitheanach agus sna h-Eileanan an Iar).

Cumaidh ceanglaichean tar-chuir nan Eilean Siar (1.8 GW), Shealtainn (600 MW) agus Arcaibh (220 MW) taic ri fàs leantainneach ann an cumhachd ath-nuadhachail agus dì-charbonachadh choimhearsnachdan anns na h-eileanan, agus bidh seo cuideachd a’ cruthachadh grunn bhuannachdan eaconamach is àrainneachdail air feadh nan eilean.

Gealltanas 9.7 Obraich le Com-pàirteachasan Seasmhachd agus solaraichean lùths gus am brosnachadh a bhith a’ cuimseachadh air seasmhachd lìonraidhean solar lùths nan eileanan.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Leanaidh Buidheann-stiùiridh Ro-innleachdail Lìonraidhean Lùths Riaghaltas na h-Alba (Energy Networks Strategic Leadership Group) air adhart mar fhòram cudromach airson beachdachadh air leasachadh lìonraidhean lùths na h-Alba.
• Tha sinn a’ feitheamh ri toraidhean dreachd phlanaichean gnothaich a chuirear a-steach gu Ofgem san Dùbhlachd a bheir buaidh air an dòigh-obrach againn sa bhliadhna ri teachd.

Ged a tha poileasaidh agus riaghladh a thaobh lìonraidhean dealain glèidhte do Riaghaltas na RA, tha iad seo nan cùisean ro-chudromach do Riaghaltas na h-Alba. Bidh sinn a’ conaltradh gu cunbhalach leis na companaidhean lìonraidh a thaobh am planaichean gnìomhachais, agus mu an gnìomhachd san fharsaingeachd, gus dèanamh cinnteach gu bheil iad a rèir poileasaidhean agus àrd-amasan Riaghaltas na h-Alba. Bha seo a’ gabhail a-steach planaichean RIIO - ED2 a chaidh a dhearbhadh le Ofgem san t-Samhain 2022 airson na h-ùine smachd prìsean bho 1 Giblean 2023 gu 31 Màrt 2028.

Gealltanas 9.8 Obraich le luchd-ùidh co-cheangailte ri còmhdhail gus dèanamh cinnteach gu bheil na seirbheisean còmhdhail air feadh nan eilean cho lùths-èifeachdach agus math dhan àrainneachd ’s a ghabhas.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Tha Còmhdhail Alba air co-chomhairle a dhèanamh mu bhith a’ cruthachadh ro-innleachd air seirbheisean adhair (dhùin seo air 21 Faoilleach 2022). Cuidichidh na freagairtean sinn gus co-dhùnadh ciamar a ghabhas na gealltanasan a chaidh a chomharrachadh air a’ Ghàidhealtachd is na h-Eileanan a thoirt air adhart:
• Tha sinn air aontachadh tursan adhair sgeidealaichte taobh a-staigh na h-Alba a dhì-charbonachadh ro 2040.
• Amas a’ chiad sgìre adhair gun eimiseanan a chruthachadh ann an com-pàirteachas le Puirt-adhair na Gàidhealtachd is nan Eilean Earranta (HIAL).
• A’ sgrùdadh a’ chomais gus itealan gun eimiseanan/beag-eimisein a cheannach.
• Cùm oirnn a’ sgrùdadh a’ chomais airson stòrasan lùths haidhbrid is carbon ìosal a chleachdadh ann an cabhlach mara na roinne poblaich mar phàirt den phrògram shoithichean ùra againn.
• A bharrachd air seo, mar phàirt de Phlana Ceangailteachd nan Eilean, nì sinn rannsachadh agus co-chomhairle air slighean gu aiseagan beag-eimisein/gun eimiseanan.
• Bheir sinn taic do gach ùghdarras eileanach gus ro-innleachd agus planaichean leasachaidh a chruthachadh airson teàirrdseadh poblach do charbadan dealanach.
• Tro sgeamaichean leithid Maoin Bun-structair nan Carbadan Dealain, bheir sinn taic do dh’ùghdarrasan ionadail a tha a’ gabhail a-steach sgìrean dùthchail agus eileanach gus gluasad a dh’ionnsaigh còmhdhail rathaid gun eimiseanan.

San Ògmhios 2023, dh’fhoillsich sinn A Network Fit For The Future: Vision for Scotland’s Public electric Vehicle Charging network, a tha a’ mìneachadh a’ chruth a dh’fhaodadh a bhith air lìonra teàirrdsidh do càraichean is bhanaichean dealanach, le feumalachdan choimhearsnachdan, gnìomhachasan agus luchd-tadhail ionadail aig cridhe seo.

Tha na sia ùghdarrasan ionadail Albannach le uallach airson eileanan air ro-innleachd teàirrdseadh EV poblach agus planaichean leudachaidh a chruthachadh agus a chur gu Còmhdhail Alba. Tha na ro-innleachdan sin a’ sealltainn gu bheil grunn dhòighean-obrach gan cleachdadh gus an urrainn dhan roinn phrìobhaidich obrachadh le ùghdarrasan ionadail gus tasgadh a dhèanamh ann an teàirrdseadh poblach do charbadan dealanach, a’ sealltainn nan dùbhlan le bhith a’ tàladh na h-ìre de thasgadh san roinn phrìobhaidich a dh’fheumar gus riatanasan teàirrdsidh nan carbadan dealan san àm ri teachd a choileanadh.

Leanaidh Còmhdhail Alba agus a com-pàirtichean orra ag obair le ùghdarrasan ionadail gus dèiligeadh ris na dùbhlain sin, a’ gabhail a-steach nan suidheachaidhean sònraichte aca, a’ dèanamh cinnteach nach bi coimhearsnachdan eileanach air am fàgail air dheireadh nuair a bhios lìonra teàirrdseadh poblach na h-Alba a’ fàs agus a’ leasachadh.

Mar phàirt den taic a tha ri fhaighinn, tha an Energy Saving Trust air Iùl bun-structair carbadan dealanach a chruthachadh, le goireas air-loidhne a gheibh duine sam bith aig a bheil ùidh no an a tha an sàs ann a bhith a’ dealbhadh agus a’ stàladh teàirrdseadh carbadan dealanach.

Gealltanas 9.9 Lean air obrachadh gus an comas aig cumhachd ath-nuadhachail a choileanadh, an dà chuid gus cur an aghaidh atharrachadh na gnàth-shìde agus mar nì a bhios a’ cur air adhart fàs eaconamach seasmhach agus in-ghabhalach.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Chaidh an dreachd Ro-innleachd Lùths agus Plana Eadar-ghluasad Cothromach (ESJTP) fhoillseachadh airson co-chomhairle san Fhaoilleach 2023. Tha an dreachd ESJTP a’ cur air adhart còrr is 150 gnìomh, a bharrachd air a bhith a’ dèanamh co-chomhairle air gnìomhan eile, gus cuideachadh le bhith a’ meudachadh an eadar-ghluasaid gu cothromachadh carboin. Tha e ag amas air eadar-ghluasad lùths cothromach a lìbhrigeadh a bhios na bhuannachd do choimhearsnachdan air feadh na h-Alba, a’ gabhail a-steach coimhearsnachdan eileanach, agus a’ toirt seachad obraichean àrd-inbhe agus buannachd eaconamach, prìsean ruigsinneach, agus a’ dìon ar n-àrainneachd agus tèarainteachd lùths. Thèid Measadh Buaidh Eileanach a dhèanamh airson an ESJTP mu dheireadh.

Tha sinn a’ toirt fàs air lùths ath-nuadhachail agus a’ gabhail cheumannan gus cruth atharrachadh agus leudachadh a thoirt air roinn dèanamh lùths na h-Alba. Tha na sgilean, tàlant agus stòrasan nàdarra uile aig Alba a dh’fheumas i airson a bhith na prìomh dhùthaich ann an lùths ath-nuadhachail aig ìre na cruinne. Dh’fhaodadh ar n-àrd amas airson 20GW a chur ri lùths ath-nuadhachail ann an Alba cumhachd a thoirt do gach taigh ann an Alba airson còrr is 7 bliadhna.

Chaidh dreachd Ro-innleachd Lùths agus Plana Eadar-ghluasad Cothromach farsaing fhoillseachadh airson co-chomhairle air 10 Faoilleach 2023, a’ mìneachadh ar lèirsinn airson siostam lùths le cothromachadh carboin san àm ri teachd. Tha sinn an dùil gum foillsichear an ro-innleachd mu dheireadh ron t-samhradh 2024.

Tron phròiseas dealbhaidh mara roinneil againn, tha sinn a’ cumail oirnn ag obair le luchd-ùidh gus beachdachadh air a’ bhuaidh a dh’fhaodadh a bhith aig cuairtean màil ScotWind agus INTOG air àrainneachd na mara agus roinnean mara eile, a bharrachd air a’ mhaothachadh agus an lasachadh a bhios a dhìth.

Gealltanas 9.10 Obraich le coimhearsnachdan, croitearan, tuathanaich agus uachdarain-fearainn gus coilltean a mheudachadh sna h-eileanan, ag aithneachadh amasan nas fharsainge airson cleachdadh fearainn.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh Coilltearachd Alba air a’ toirt taic do chruthachadh choilltean seasmhach anns na h-eileanan tro Sgeama Thabhartasan Coilltearachd.
• Cumaidh Coilltearachd na h-Alba air cuideachd a bhith ag obair le raon de chom-pàirtichean a’ gabhail a-steach an Woodland Trust agus Urras An Rubha agus Shanndabhaig a lìbhrigeadh Pròiseact Coilltean Croite, a tha a’ còmhdach gach eilean a’ gabhail a-steach Earra-Ghàidheal agus Arainn, a’ toirt seachad comhairle agus taic do chroitearan.

Coilltearachd Alba

Tha Sgeama Thabhartasan na Coilltearachd a’ leantainn air adhart a’ cumail taic do chruthachadh choilltean seasmhach. Ann an 2023, chaidh cùmhnantan tabhartais a shoidhnigeadh airson naoi sgeamaichean cruthachadh choilltean anns na h-Eileanan a Tuath agus an Iar: trì ann an Sealtainn, dà ann an Leòdhas, dà san Eilean Sgitheanach, tè ann an Uibhist a Tuath agus tè anns na Hearadh. Cruthaichidh na sgeamaichean seo còrr is 30 heactair de choille ùr agus bidh luach iomlan aig seo de cha mhòr £270,000.

Tha Sgeama Thabhartasan na Coilltearachd a’ gabhail a-steach prìomh roghainn shònraichte do chroitearan anns na h-Eileanan a Tuath, na h-Eileanan Siar agus siorrachdan croitearachd, far a bheil e gu tric nas daoire craobhan a chur.

Tha Coilltearachd Alba a’ cumail air ag obair le com-pàirtichean, a’ gabhail a-steach Urras nan Coilltean agus Urras an Rubha is Shanndabhaig, gus Pròiseact Coilltean Croite a lìbhrigeadh, a tha a’ gabhail a-steach nan eilean air fad agus a tha a’ tabhann comhairle agus taic an-asgaidh do chroitearan gus coilltean a chur agus a stiùireadh. Tha am pròiseact air taic a thoirt do leudachadh nach beag ann an cur choilltean le croitearan.

Tha Coilltearachd Alba cuideachd a’ toirt taic dhan Integrating Trees Network, lìonra taisbeanaidh de thuathanaich is chroitearan air feadh na h-Alba a tha air craobhan a chur, a bhios a’ toirt seachad fiosrachadh agus taic do thuathanaich is do chroitearan eile a tha a’ beachdachadh air craobhan a chur, a’ gabhail a-steach an fheadhainn sna h-eileanan.

Ro-innleachd Cleachdadh Fearainn

Air fhoillseachadh sa Mhàrt 2021, tha an treas Ro-innleachd Cleachdadh Fearainn do dh’Alba a’ mìneachadh lèirsinn agus amasan fad-ùine Riaghaltas na h-Alba airson cleachdadh fearainn seasmhach. Tha an Ro-innleachd seo a’ gabhail a-steach dòigh-obrach ùr aig ìre cruth-tìre gus coimhead air cùisean co-cheangailte ri cleachdadh-fearainn, a’ toirt seachad sealladh nas coileanta air na dòighean anns a bheil sinn an eisimeil fearann ann an Alba agus a’ sealltainn nan diofar iarrtasan agus buannachdan a gheibh sinn bhon fhearann againn. Tha an dòigh-obrach seo ag aithneachadh gur ann dìreach tro bhith a’ tuigsinn nan diofar dhàimhean, a tha uaireannan a’ strì ri chèile, as urrainn dhuinn coimhead air a’ chothromachadh a dh’fheumar gus an urrainn dhan fhearann againn cur gu seasmhach ri ar phrìomhachasan fad-ùine nàiseanta.

Thathar an dùil an ceathramh tionndadh de Ro-innleachd Cleachdadh Fearainn na h-Alba fhoillseachadh tràth ann an 2026 agus tòisichidh obair air seo as t-earrach 2024.

Gealltanas 9.11 Cuir na tèaman a bhith a’ coileanadh thargaidean a thaobh eimiseanan agus a’ freagarrachadh ri buaidh atharrachadh na gnàth-shìde aig cridhe na h-obair deasachaidh air Frèam Planaidh Nàiseanta 4.

Gealltanas air a choileanadh – Chaidh an gealltanas seo a choileanadh ann an 2022. Faic Aithisg Bhliadhnail Plana Nàiseanta nan Eilean 2022 airson barrachd fiosrachaidh.

Gealltanas 9.12 Cùm taic ri atharrachadh gnìomhachas tuathanachas-uisge agus iasgach na h-Alba.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh sinn oirnn a’ dèanamh cinnteach gu bheil riochdairean iasgaich nan eilean a’ cur ri cruthachadh ro-innleachd agus prìomhachasan co-rèiteachaidh iasgach bliadhnail.

Co-rèiteachaidh Iasgaich

Thàinig co-rèiteachadh le com-pàirtichean a tha nan Stàitean Costa gus crìochan glacaidh agus ceumannan riaghlaidh a shuidheachadh airson stocan air an co-riaghladh ann an 2024 gu crìch san Dùbhlachd 2023.

Ann an co-rèiteachaidhean, ’s e ar prìomhachas as motha daonnan a bhith a’ dìon leas na h-Alba le bhith a’ faighinn chothroman glacaidh seasmhach. Tha na h-aontaidhean a chaidh a ruighinn airson 2024 a’ gabhail a-steach grunn deagh bhuilean do dh’Alba, a’ toirt deagh chothroman do shoithichean agus coimhearsnachdan cladaich, agus a’ togail air soirbheas nan còmhraidhean an-uiridh.

Mar as àbhaist, bha dlùth chonaltradh le luchd-ùidh thar gach roinn ro-chudromach ann an shoirbheachas nan còmhraidhean. Rinn oifigearan co-chomhairle le raon farsaing de luchd-ùidh ro, agus rè, na còmhraidhean, agus bha na beachdan aca cudromach ann a bhith a’ cruthachadh ar seasamhan agus ro-innleachdan barganachaidh. Cumaidh oifigearan orra a’ conaltradh ri luchd-ùidh gu cunbhalach tron bhliadhna, a’ dèanamh seo tro ghrunn diofar fhòraman. Tha seo a’ gabhail a-steach Buidheann Riaghladh agus Glèidhteachas Iasgaich (FMAC), co-chomhairle foirmeil is neo-fhoirmeil, agus frithealadh aig làn sheiseanan a chaidh a chumail aig àm nan co-rèiteachaidhean.

Lèirsinn Eaconamaidh Ghorm

Dh’ainmich Ministearan na h-Alba gu bheil iad am beachd Plana Mara Nàiseanta (NMP2) ùr a chruthachadh anns a’ Phrògram Riaghlaidh a chaidh fhoillseachadh san t-Sultain 2022.

Agus e a’ co-thaobhadh le Lèirsinn Eaconamaidh Ghorm na h-Alba, cuidichidh NMP2 gus dèiligeadh ri èiginn gnàth-shìde agus nàdair na cruinne le bhith a’ lìbhrigeadh riaghladh seasmhach air ar n-àite mara co-roinnte mòr airson math na h-Alba air fad. Bidh NMP2 a’ cleachdadh dòigh-obrach eaconamaidh ghorm, a’ beachdachadh air ar n-eaconamaidh mara, coimhearsnachdan ionadail, agus an àrainneachd còmhla. Cuidichidh seo gus am frèam planaidh ceart a chur an sàs gus aghaidh a chur air an àrdachadh ann am farpais airson spàs mara, agus aig an aon àm a’ dìon roinnean mara seasmhach agus ag aithneachadh cho cudromach ’s a tha roinnean sònraichte, leithid iasgach, do ar coimhearsnachdan cladaich is eileanach.

Tuathan-uisge agus Iasgach mar Chur-seachad

Chaidh an Lèirsinn airson Tuathan-uisge Seasmhach fhoillseachadh san Iuchar 2023. Tha e ag amas air taic a thoirt do choimhearsnachdan eileanach tro bhith a’ cuimseachadh air buannachdan sòisealta is eaconamach maireannach.

Bidh feum air tasgadh ann an teicneòlasan agus cleachdaidhean obrach ùra, a chuidicheas gus seasmhachd ghnìomhachasan is choimhearsnachdan eileanach a thogail. Thèid seo a choileanadh tro ùr-ghnàthachadh agus co-obrachadh gus grunn bhuilean a thoirt gu buil a tha a’ gabhail a-steach lìbhrigeadh ann an lùghdachadh eimiseanan a rèir targaidean gnàth-shìde, a’ cruthachadh planaichean seasmhachd gnàth-shìde, a’ cleachdadh stuthan biadhaidh bho thùsan freagarrach agus a’ cruthachadh barrachd cleachdaidhean airson sgudal san eaconamaidh chearcallaich.

Cumaidh sinn oirnn a’ sgrùdadh buaidh atharrachadh na gnàth-shìde air tuathanachas-èisg agus air lasachaidhean tron Fhrèam Slàinte Èisg Tuathanais againn, le fòcas air àrdachadh mairsinneachd èisg agus lùghdachadh call eaconamach tro thachartasan co-cheangailte ri atharrachadh na gnàth-shìde leithid blàthan ailgeach a nì cron.

Riaghladh Iasgaich

Mar phàirt de Ro-innleachd Riaghladh Iasgach na h-Alba, tha sinn air gealltainn plana gnìomh atharrachadh na gnàth-shìde a chruthachadh airson iasgach mara ann an com-pàirteachas le luchd-ùidh. Tha sinn air farsaingeachd de rannsachadh bun-loidhne a dhèanamh, agus tha sinn air aontachadh buidheann luchd-ùidh atharrachadh na gnàth-shìde a stèidheachadh gus gnìomhachd a chuimseachadh agus gus prìomh ghnìomhan a chomharrachadh gus adhartas a dhèanamh. Tha sinn cuideachd air maoineachadh a ghealltainn tro Mhaoin Mara na h-Alba gus taic a thoirt do dh’ùr-ghnàthachadh agus leasachadh air fuasglaidhean gus soithichean atharrachadh gus am bi iad nas fheàrr a thaobh na h-àrainneachd.

Tha sinn ag obair còmhla ri luchd-foghlaim agus luchd-ùidh taobh a-staigh agus taobh a-muigh na h-Alba, gus dèanamh cinnteach gu bheil a’ bhunait dàta agus eòlais againn air a leasachadh gus ar cuideachd gus tuigsinn mar a dh’fhaodadh feum a bhith againn ar poileasaidhean agus ar cleachdaidhean iasgaich atharrachadh san àm ri teachd, gus am bi an roinn ath-leumach a thaobh na gnàth-shìde. Chan e rud a tha seo as urrainn do Riaghaltas na h-Alba a dhèanamh leis fhèin. Bidh dòigh-obrach co-stiùiridh againn gus na fuasglaidhean ceart a chomharrachadh agus a chur an gnìomh.

Tha neartachadh na bunait fianais airson freagarrachadh na gnàth-shìde air leth cudromach airson buileachadh poileasaidh agus ann a bhith a’ coileanadh amasan poileasaidh freagarrachaidh a thaobh atharrachadh na gnàth-shìde. Ann an 2023, choimisean sinn rannsachadh bho ClimateXChange (CXC) a bha ag amas air poileasaidhean iasgaich na h-Alba fhiosrachadh a tha a’ feuchainn ri dèiligeadh ris a’ bhuaidh a tha a’ sìor fhàs bhon ghnàth-shìde agus searbhachadh nan cuantan air iasgach na h-Alba. Bheir an rannsachadh seo lèirsinnean luachmhor agus fianais shaidheansail dhuinn a chuireas ri bhith a’ cruthachadh modhan riaghlaidh freagarrachaidh làidir ann an Alba.

Gealltanas 9.13 Obraich le raon de luchd-ùidh gus plana gnìomha a chruthachadh gus seasmhachd thogalaichean a tha ann an cunnart bho thuiltean a leasachadh.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Cumaidh sinn oirnn ag obair le luchd-ùidh gus Plana Gnìomh Living with Flooding, a chaidh ath-sgrùdadh ann an 2021 a lìbhrigeadh.

Tha Riaghaltas na h-Alba a’ cumail orra le taic do dh’ùghdarrasan ionadail eileanach gus an cunnart bho thuiltean do choimhearsnachdan a lùghdachadh. Tha sinn air £38 millean de mhaoineachadh a thoirt do Chomhairle Siorrachd Àir a Tuath airson Sgeama Dìon Tuiltean Costa Phort a’ Mhuillein ann an Eilean Chumaraidh.

Tha Riaghaltas na h-Alba cuideachd a’ toirt seachad maoineachadh do dh’Fhòram Thuiltean na h-Alba a bhios a’ toirt comhairle agus fiosrachadh do dhaoine fa leth air feadh na h-Alba gus an cuideachadh gus an dachaighean a dhìon bho thuiltean (no gus faighinn seachad air tuiltean).

Bidh sinn a’ co-chomhairleachadh air Ro-innleachd Seasmhachd Thuiltean ùr do dh’Alba ann an 2024. Tha an Ro-innleachd ag amas air cruth-atharrachaidh a thòiseachadh air stiùireadh thuiltean gus dèanamh cinnteach gum bi ìre sheasmhach de dhìon tuiltean aig Alba.

Gealltanas 9.14 Obraich le ùghdarrasan ionadail gus seirbheisean ath-chuairteachaidh agus seirbheisean sgudal bìdh a neartachadh ann an coimhearsnachdan eileanach

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• A’ leantainn air adhart le cruthachadh mapa slighe airson targaidean sgudail is ath-chuairteachaidh na h-Alba gu 2025 agus nas fhaide air adhart a bhios a’ gabhail a-steach Measadh Buaidh air Coimhearsnachdan nan Eilean.

Tha sinn a’ cumail oirnn a’ toirt taic do dh’ùghdarrasan ionadail eileanach agus do choimhearsnachdan gus càileachd is meud ath-chuartachaidh àrdachadh agus gus ruigsinneachd air goireasan is seirbheisean ath-chleachdadh is ath-chuairteachaidh a leudachadh. Tha sinn a’ toirt taic do dh’ùghdarrasan ionadail a tha stèidhichte sna h-eileanan gus pròiseactan leantainneach a lìbhrigeadh bhon Mhaoin Leasachaidh Ath-chuartachaidh (RIF) luach £70m. Chaidh maoineachadh de £846,012 a thoirt do Chomhairle nan Eilean Siar gus comas sgudail is ath-chuartachaidh a bharrachd a thoirt seachad le bhith a’ cur ri faotainneachd bhionaichean agus bhancaichean glainne dhan phoball, a bharrachd air carbad dealain gus leudachadh a thoirt air ath-chuairteachadh ann an sgìrean dùthchail. Tha lìbhrigeadh a’ phròiseict a-nis deiseil agus thathar an dùil measadh a dhèanamh air a’ bhuaidh.

Fhuair Comhairle Shiorrachd Àir a Tuath £74,535 gus taic a chumail ri obair leasachaidh air Ionad Ath-chuartachaidh Sgudail Taighe (a’ gabhail a-steach Tràigh a’ Chaisteil ann an Eilean Arainn). Fhuair Comhairle Earra-Ghàidheal is Bhòid £891,945 gus taic a chumail ri leasachaidhean air bun-structair ath-chuairteachaidh aig sia Ionadan Ath-chuartachaidh Sgudail Taighe, a’ gabhail a-steach còig ionadan eileanach ann an Ìle, Muile, Colla, Colbhasa agus Tiriodh. Chaidh maoineachadh de £4,875 air a thoirt do Chomhairle Arcaibh cuideachd gus bun-structair ath-chleachdaidh aig Ionad Ath-chuartachaidh Hatston a leasachadh.

Mar a chaidh a mhìneachadh ann am Bile na h-Eaconamaidh Cearcallaich (Alba) , tha sinn cuideachd an dùil pròiseas co-dhealbhachaidh ùr a chur air bhog airson Còd Cleachdaidh Ath-chuartachaidh Dachaigheil Àrd-inbhe ath-sgrùdaichte, a thèid a chur air stèidh reachdail. Ag obair còmhla ri luchd-ruith sheirbheisean agus dachaighean, bheir seo feart air suidheachadh ionadail agus feumalachdan choimhearsnachdan eileanach gus inbhean seirbheis a dhealbhadh. Bidh am pròiseas seo a’ gabhail a-steach a bhith a’ lìbhrigeadh ar gealltanas gus co-chomhairle a chumail air an t-saoradh dùthchail làithreach agus air riatanasan seòrsachaidh bìdh airson cruinneachadh sgudal bìdh.

Gealltanas 9.15 Obraich gu dlùth le prìomh luchd-ùidh gus dèanamh cinnteach gun cluinnear guthan muinntir nan eilean, a’ coileanadh eadar-ghluasad cothromach gu cothromachadh carboin, agus gum faigh eileanan buannachd às an iomadh cothrom a tha co-cheangailte ri eaconamaidh uaine agus seasmhach.

Mapa Slighe Buileachaidh 2023

• Nì sinn conaltradh air dreachd de Ro-innleachd Lùths nan Eilean a mhìnicheas dòigh-obrach airson dì-charbonachadh airson coimhearsnachdan Eileanach na h-Alba.
• Tha sinn air aontachadh Plana Eadar-ghluasad Cothromach fhoillseachadh mar phàirt den Ro-innleachd Lùths ùraichte – bidh seo a’ gabhail a-steach conaltradh farsaing leis an fheadhainn air am faodadh eadar-ghluasad lùths buaidh a thoirt, a’ gabhail a-steach sna h-eileanan.
• Foillsichidh sinn cuideachd plana roinneil airson Eadar-ghluasad Cothromach airson Cleachdadh Fearainn agus Àiteachas, a thèid a dhèanamh ann an co-bhonn le luchd-ùidh iomchaidh. Bidh buaidh air eileanan na phrìomh cheist.

Faic gealltanas 9.9 airson barrachd fiosrachaidh mun dreachd Ro-innleachd airson Lùths agus Eadar-ghluasad cothromach.

Eileanan le Cothroman Carboin

Tha pròiseact nan Eileanan le Cothromachadh Carboin a’ leantainn air adhart ag obair gu dìreach le sia eileanan gus tuigse fhaighinn air na ceumannan a tha iad airson a ghabhail gus dì-charbonachadh. Tha an dòigh-obrach bhon bhonn suas air a bhith na phrìomh phàirt den phròiseact. Tha sinn a’ toirt taic do bhuidheann “acair” anns gach eilean a bhios a’ fastadh Oifigearan Leasachaidh Coimhearsnachd gus a dhol an sàs leis na coimhearsnachdan aca agus gus cur ri lìbhrigeadh a’ phròiseict.

Taobh a-staigh an structair seo tha gach eilean air Plana Gnìomh Coimhearsnachd airson Atharrachadh Gnàth-shìde a cruthachadh, ag aithneachadh guth gach eilein agus mar a bhiodh iad fhèin airson dì-charbonachadh.

Plana Cleachdadh Fearainn agus Eadar-gluasad Cothromach do dh’Àiteachas

Bidh am Plana Cleachdadh Fearainn agus Plana Eadar-ghluasad Cothromach do dh’Àiteachas, a tha ga chruthachadh an-dràsta, a’ cuimseachadh air bith-beò, sgilean, slàinte, agus sunnd nan daoine a tha ann, agus a tha an eisimeil, roinn fearainn is àiteachais na h-Alba airson am beòshlaint agus an sunnd, a bharrachd air a bhith ag amas air cumail suas agus a’ toirt taic do choimhearsnachdan dùthchail is eileanach a tha soirbheachail. Mar phàirt de ghealltanas Riaghaltas na h-Alba a thaobh co-dhealbhadh agus co-leasachadh, tha sreath farsaing de thachartasan is bhùithtean-obrach, gach cuid aghaidh ri aghaidh agus air-loidhne, air tachairt air feadh na dùthcha. Bha seo a’ gabhail a-steach 11 bùithtean-obrach stèidhichte sa choimhearsnachd, tè dhiubh air a cumail ann Arainn agus tè eile anns na Hearadh. Leanaidh conaltradh air adhart le luchd-ùidh dùthchail agus eileanach nuair a bhios am Plana a’ dol air adhart. Thathar an dùil gun tèid an dreachd phlana fhoillseachadh airson co-chomhairle ann an 2024.

Planadh Roinneil airson Eadar-ghluasad Cothromach

Tha sinn air gealltainn planaichean eadar-ghluasad cothromach roinneil a chruthachadh rè na pàrlamaid seo agus bidh sinn a’ mìneachadh na dòigh-obrach a tha san amharc againn ann an 2024. Obraichidh sinn le prìomh chom-pàirtichean, a’ gabhail a-steach Coimisean an Eadar-ghluasaid Chothromaich, com-pàirteachasan roinneil a th’ ann mar-thà, Ùghdarrasan Ionadail, buidhnean coimhearsnachd, luchd-obrach agus gnìomhachais.

Bidh planaichean eadar-ghluasad cothromach ag amas air dùbhlain agus cothroman a tha mu choinneamh roinnean a mhìneachadh, a’ feuchainn ri gnìomhan iomchaidh a chomharrachadh gus an lasachadh agus an toirt gu buil. Bidh seo stèidhichte air gealltanas a bhith a’ dèanamh conaltradh farsaing agus a bhith a’ co-dhealbhadh, a’ dèanamh cinnteach gu bheil an fheadhainn air an toir an t-eadar-gluasad a’ bhuaidh as motha, a’ gabhail a-steach coimhearsnachdan, gnìomhachasan agus luchd-obrach, an sàs tron phròiseas air fad.