Scottish social housing charter: Gaelic translation

Ro-ràdh

1 Inbhe na Cairte

1.1 Mar a dh'fheumar fo earrainn 31 de dh'Achd an Taigheadais (Alba) 2010, tha Ministearan na h-Alba, ann an Cairt Taigheadais Shòisealta na h-Alba seo, a' stèidheachadh nan ìrean seirbheis agus nam builean air am bu chòir dhan a h-uile uachdaran sòisealta a bhith ag amas nuair a tha iad a' coileanadh na h-obrach is nan gnìomhan taigheadais aca.

1.2 Chaidh a' chiad Chairt a chur an gnìomh air 1 Giblean 2012 agus chaidh ath-bhreithneachadh a dhèanamh air ann an 2016 agus 2021. Fhuair a' Chairt ath-dheasaichte aonta bho Phàrlamaid na h-Alba air 5 Dàmhair, agus chaidh a chur an gnìomh bho 1 Samhain 2022 agus bidh e fhathast an gnìomh gus an cuir a' Phàrlamaid aonta ri Cairt ùr.

1.3 Mus do chuir iad a' Chairt ath-dheasaichte air beulaibh Pàrlamaid na h-Alba airson aonta, agus mar a dh'fheumas iad fo earrainn 33 de dh'Achd 2010, chùm Ministearan na h-Alba co-chomhairleachadh agus iad a' sireadh bheachdan Riaghladair Taigheadais na h-Alba; luchd-gabhail ann an taigheadas sòisealta agus na buidhnean riochdachaidh aca; uachdarain shòisealta; daoine gun dachaigh; agus luchd-ùidhe eile mu shusbaint na Cairte. Ghabh iad ealla ris na beachdan aca uile gus dèanamh cinnteach gu bheil na leanas fìor mu shusbaint na Cairte:

• gu bheil i a' mìneachadh nam builean a tha luchd-gabhail agus luchd-ceannaich eile an dùil a choileanas uachdarain shòisealta
• gu bheil i a' toirt iomradh air an obair is gnìomhan taigheadais a-mhàin a nì uachdarain shòisealta
• gun gabh i a sgrùdadh, a measadh agus gun gabh aithris a dhèanamh oirre le Riaghladair Taigheadais na h-Alba.

1.4 Chan eil a' Chairt a' dol an àite gin de na dleastanasan laghail a th' air uachdarain shòisealta, ach ann an grunn phàirtean dhith tha na builean is ìrean a' mìneachadh nan toraidhean a bu chòir do dh'uachdarain shòisealta a choileanadh nuair a tha iad a' cumail ris na dleastanasan laghail aca.

2 Adhbhar na Cairte

2.1 Tha a' Chairt a' cuideachadh gus piseach a thoirt air buadh is luach nan seirbheisean a bhios uachdarain shòisealta a' toirt seachad, agus tha i a' toirt taic do Bhuilean Nàiseanta Riaghaltas na h-Alba a thaobh choimhearsnachdan, na h-àrainneachd agus chòraichean daonna, builean a tha a' toirt dealbh dhuinn air an t-seòrsa Alba a tha sinn ag iarraidh fhaicinn. Nì a' Chairt sin le bhith:

• a' cur an cèill gu soilleir na bu chòir do luchd-gabhail is luchd-ceannaich eile a bhith a' sùileachadh bho uachdarain shòisealta, agus le bhith gan cuideachadh gus toirt air uachdarain uallach a ghabhail airson na nì iad
• ag iarraidh air uachdarain shòisealta a bhith a' dèanamh oidhirp gus builean a choileanadh a tha cudromach dhan luchd-cheannaich aca
• a' toirt shlatan-tomhais do Riaghladair Taigheadais na h-Alba gus measadh is aithris a dhèanamh air mar a tha uachdarain a' coileanadh nan dleastanasan aca. Tha am measadh seo a' leigeil leis an Riaghladair, uachdarain shòisealta, luchd-gabhail agus luchd-ceannaich eile raointean a chomharrachadh far a bheil deagh ìrean-coileanaidh ann agus raointean far a bheil leasachadh a dhìth.

2.2 Cuideachd, bidh aithisgean an Riaghladair a' cuideachadh Riaghaltas na h-Alba gus dèanamh cinnteach gu bheil maoineachadh poblach airson taigheadas sòisealta ùr ga thoirt a-mhàin do dh'uachdarain a tha a' ruighinn ìrean-coileanaidh matha a rèir nam measaidhean.

3 Mìneachadh air agus brìgh nam builean is nan ìrean

3.1 Tha a' chòir air taigheadas iomchaidh na chòir dhaonna fo laghan eadar-nàiseanta. Tha gach buil is ìre sa Chairt a' toirt taic dhan chòir sin le bhith a' stèidheachadh ìrean is bhuilean a bu chòir do dh'uachdarain shòisealta a chur an sàs airson an luchd-gabhail is luchd-ceannaich aca agus iad a' toirt seachad dhachaighean is sheirbheisean sàr mhath.

3.2 Tha seachd earrainnean sa Chairt, a' gabhail a-steach: co-ionannachd; an dàimh eadar an neach-ceannaich/uachdaran; càileachd is gleidheadh an taigheadais; nàbaidheachd is coimhearsnachd; cothrom air taigheadas agus taic; a' faighinn luach math bho chosgaisean màil is seirbheise; agus luchd-ceannaich eile. Tha 16 builean is ìrean uile-gu-lèir innte a bu chòir do dh'uachdarain shòisealta a choileanadh. Tha na builean is ìrean a' buntainn ris a h-uile uachdaran sòisealta, ach a-mhàin àireamh 12 a tha a' buntainn dìreach ri comhairlean agus na dleastanasan aca a thaobh daoine gun dachaigh; agus àireamh 16 a tha a' buntainn ri comhairlean agus uachdarain shòisealta chlàraichte a bhios a' stiùireadh làrach do Shiopsaich/Luchd-siubhail.

3.3 Anns gach earrainn gheibhear mìneachadh goirid air co-theacsa na buile no na h-ìre, a' gabhail a-steach raointean obrach/gnìomhachd ris am buin i agus eisimpleirean de dhleastanasan laghail buntainneach co-cheangailte rithe. Chan eil am mìneachadh mar phàirt dhen bhuil, agus chan eil e ag innse do dh'uachdarain shòisealta mar a choileanas iad i. Tha e an urra ri gach uachdaran mar a nì iad sin, agus nì iad an co-dhùnadh sin an co-bhuinn ri an luchd-gabhail is luchd-ceannaich eile.

3.4 Tha na builean gus dèanamh cinnteach gu bheil co-ionannachd, conaltradh is com-pàirt ann a' buntainn ri gach earrainn dhen Chairt.

4 A' measadh mar a choileanas uachdarain shòisealta na builean is ìrean

4.1 Tha e mar uallach air uachdarain shòisealta na builean is ìrean sa Chairt a choileanadh. Tha iad cunntachail dhan luchd-ghabhail is luchd-ceannaich eile aca a thaobh cho math 's a choileanas iad na builean is ìrean. Bu chòir dhaibh dèanamh cinnteach gu bheil na siostaman aca gus rian a chumail agus aithris a dhèanamh air ìrean coileanaidh: a' sealltainn cho math 's a tha iad a' coileanadh nam builean; a' comharrachadh raointean sam bith far a bheil leasachadh a dhìth; agus ga dhèanamh comasach dhaibh aithris a dhèanamh dhan luchd-ghabhail is luchd-ceannaich eile aca agus do Riaghladair Taigheadais na h-Alba.

4.2 Fo Achd 2010, tha e mar uallach air Riaghladair Taigheadais na h-Alba sgrùdadh, measadh is aithris a dhèanamh air cho math 's a tha uachdarain shòisealta, fa leth agus iad uile còmhla, a' coileanadh builean na Cairte.

5 A' dèanamh ath-sgrùdadh is ath-dheasachadh air a' Chairt

5.1 Mura h-eil duilgheadasan mòra ann a tha a' ciallachadh gum bu chòir atharraichean a thoirt air a' Chairt, bidh i an gnìomh airson còig bliadhna bho 1 Samhain 2022. Ann an co-bhuinn ri luchd-ùidhe ann an 2026, nì Ministearan sgrùdadh air a' bhuaidh a th' aice air ìrean-coileanaidh, càileachd agus luach seirbheisean nan uachdaran sòisealta, agus air an fheum a nì i do luchd-gabhail agus luchd-ceannaich eile, uachdarain shòisealta agus do Riaghladair Taigheadais na h-Alba.